مختصری از حقوق کار در ایران

مرخصی استحقاقی ؛
-ماده ۶۴ قانون کار : مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه جمعاً یک ماه است ( ۲۶ روز کاری در سال ) سایر روزهای تعطیل جزء ایام مرخصی محسوب نخواهد شد.
-ماده ۶۹ : تاریخ استفاده از مرخصی با توافق کارگر و کارفرما تعیین می شود و در صورت اختلاف بین کارگر و کارفرما نظر اداره کار و امور اجتماعی محل لازم الاجرا است .
-ماده ۶۴: کارگر نمی تواند بیش از ۹ روز مرخصی سالانه خود را ذخیره نماید.
-ماده ۷۱ : در صورت فسخ یا خاتمه قرار داد کار یا بازنشستگی و از کار افتادگی کلی کارگر و یا تعطیلی کارگاه ، مطالبات مربوط به مدت مرخصی استحقاقی کارگر به وی و در صورت فوت او به ورثه او پرداخت می شود۰
-ماده ۷۳ : کلیه کارگران در موارد ذیل حق برخور داری از سه روز مرخصی با استفاده از مزد را دارند:
* فوت همسر ، پدر ، مادر و فرزندان

مرخصی استعلاجی ؛
مرخصی های استعلاجی پس از تائید پزشک معتمد باید به تائید مسئول واحد محل خدمت کارگر برسد کارگر مؤظف است ۲۴ساعت قبل مرخصی خودرا به مسئول مربوطه اعلام نماید مرخصی استعلاجی نیز در کارت مرخصی ثبت و سوابق در پرونـــده پرسنلی نگهداری می شود مرخصی استعلاجی به هر میزان که باشد از کارکرد ماهیانه در گواهی کار کسر و جهت دریافت غرامت ایام بیماری توسط شرکت خدماتی به سازمان تامین اجتماعی ارجاع می گردد.۰

مرخصی زایمان ؛
ماده ۷۶ :مرخصی بارداری و زایمان کارگران زن جمعاً ۱۲۰ روز است . برای زایمان توامان ۱۴ روز به مرخصی اضافه می شود.
تبصره ۱ : پس از پایان مرخصی زایمان کارگر زن به کار اولیه خود باز می گردد و این مدت با تائید سازمان تامین اجتماعی جزء سوابق خدمت وی محسوب می شود .
تبصره ۲ : حقوق ایام مرخصی زایمان طبق مقررات قانون تامین اجتماعی توسط این سازمان پرداخت خواهد شد.

ماده ۳ : مرخصی زایمان تا ۳ فرزند برای مادرانی که فرزند خود را شیر می دهند در بخش های دولتی و غیر دولتی چهار ماه است .
قانون ترویج تغذیه با شیرمادرمصوب ۲۲/۸/۷۴
تبصره ۱ : مادران شیرده پس از شروع به کار خود در صورت ادامه شیردهی می توانند حداکثر تا ۲۰ ماهگی کودک روزانه یک ساعت از مرخصی بدون کسر از حقوق استفاده کنند۰.

مرخصی بدون حقوق ؛
مرخصی بدون حقوق به درخواست کارگر و توافق کار فرما صادر می شود. ماده ۱۶ قانون کار دراین مورد بیان می دارد که قرار داد کارگرانی که از مرخصی تحصیلی و یا بدون حقوق یا مزد استفاده میکنند در طول مرخصی و به مدت دو سال به حال تعلیق در می آید،

ماده ۷۲ : نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت آن و شرایط برگشت آنها به کار پس از مرخصی با توافق کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین خواهد شد .

غیبت ؛
غیبت یکی از رفتارهای غیر کارکردی است که قوانین کار به آن اهمیت خاص داده اند . غیبت در کارکنان روز مزد علاوه بر کسر حقوق و مزایای جنبی به میزان روزهای غیبت و ایام تعطیلات هفتگی در کمیته های انضباطی کار مطرح ونسبت به صدور رای اقدام می شود . قسمتی از آئین نامه انضباطی کار در این خصوص بوده که به پیوست آمده است .

ماده ۱۰ – موارد زیر غیبت موجه تلقی می گردد
الف : تولد فرزند حداکثر بمدت دو روز
ب: فوت پدر ، مادر ، همسر و فرزندان با احتساب مرخصی مذکور در بند ب ماده ۷۳ قانون کار مجموعاً حداکثر تا یک هفته
ج: فوت برادر و خواهر تا چهار روز .
د: احضار فرد توسط مراجع قضائی و قانونی جهت ادای شهادت و مشابه آن بمدت مورد لزوم به تشخیص مسئولین مربوطه و گواهی مراجع قانونی مربوطه .
و : بیماری بر اساس گواهی پزشک معالج که به تائید سازمان تامین اجتماعی رسیده باشد.
تبصره ۱ – در کلیه موارد یاد شده مراتب باید ظرف مدت ۴۸ ساعت به طریق مقتضی به اطلاع مدیریت برسد.
تبصره ۲ – تشخیص صحت و سقم موارد فوق ابتدا با مدیریت بوده و در صورت وجود اختلاف با کمیته انضباط کار خواهد بود.
تبصره ۳-در صورت موافقت کارگر مدت غیبت موجه از مرخصی استحقاقی وی کسر میگردد در غیر اینصورت و یا در صورت نداشتن مرخصی استحقاقی ذخیره شده به نسبت ایام غیبت مزد و مزایایی به وی پرداخت نخواهد شد.
تبصره ۴- در موارد وقوع تخلف ، جهت تنبیه فرد متخلف به ترتیب بند الف و ب ماده ۸ آئین نامه اقدام خواهد شد.

تاخیر در ورود ، تعجیل در خروج ؛
در آئین نامه انضباطی کار نیز در این خصوص و مجازاتهای مربوطه به آن صریحاً اعلام نموده که می توان موضوع را به کمیته انضباطی ارجاع و کمیته پس از بررسی می تواند اقدام به صدور رای کسر حقوق و مزایا و تذکر که به پیوست آمده است نماید.

عائله مندی ؛
در گواهی کار یکی از آیتم هاییکه باید مد نظر قرار گرفته و توجه خاصی به آن شود تائید تعداد اولاد می باشد در قوانین کار حداکثر به روزمزدتادوفرزند حق اولاد داده شده که بر اساس ماده ۹۶ قانون بیمه تامین اجتماعی باید یکی از دو شرط زیر را دارا باشند:.
۱)سن فرزندان زیر ۱۸ سال باشد .
۲)در صورت بالا بودن سن فرزندان بالای ۱۸ سال صرفاً باید گواهی اشتغال به تحصیل یا از کار افتادگی که به تائید کمیسیون پزشکی تامین اجتماعی رسیده است را ارائه دهند.
لذا وجود فتوکپی و مدارک مربوط به فرزندان پرسنل در پرونده های پرسنلی ضروری است و در صورتیکه در طول خدمت کارگری صاحب فرزند شود باید کپی صفحه دوم شناسنامه خود و صفحه اول فرزندرا ارائه دهد . مسئولین واحدها مؤظفند همراه گواهی کار یک نسخه از فتوکپی ها ی مذکور را به خدمات پشتیبانی دانشگاه ارسال نمایند . از طرفی در ابتدای هر سال بایدپرونده ها از این نظرو همچنین رعایت ماده …۹۶ وگواهی های اشتغال به تحصیل مورد بررسی قرارگیرد..

تنظیم گواهی کار ماهانه؛
درتنظیم گواهی کار بایدنکات ذیل بطور دقیق رعایت شود:
۱)نام و نام خانوادگی کارگر بر اساس شناسنامه و بصورت کامل نوشته شود .
۲)گواهی کار بر اساس گزارش تایمکس یا مسئول واحد مربوطه باشد.
۳)میزان مرخصی استعلاجی و غیبت در گواهی کار ثبت و از کارکرد ماهیانه کسر شود.
۴)تعداد فرزندان بر اساس مدارک مثبته و رعایت ماده۹۶تامین اجتماعی تائید شود.
۵)در پایان هر ماه یک نسخه از گواهی کار تنظیمی به شرکت خدماتی طرف قرار داد ارسال شود.
ماموریت ؛
ماده ۴۶ :به کارگرانی که به موجب قرارداد یا موافقت بعدی به ماموریتهای خارج از محل خدمت اعزام می شوند فوق العاده ماموریت تعلق می گیرد . این فوق العاده نباید کمتر از مزد مبنای روزانه کارگر باشد همچنین کارفرما مکلف است وسیله یا هزینه رفت و برگشت آنها را تامین نماید.
تبصره – ماموریت به موردی اطلاق می شود که کارگر برای انجام کار حداقل ۵۰ کیلومتر از محل کارگاه اصلی دور شود و یا ناگزیر باشد حداقل یک شب درمحل ماموریت توقف نماید ، در خصوص ماموریت باید به موارد ذیل توجه نمود:
۱)در برگه ماموریت باید نام و نام خانوادگی کارگر ، واحد اعزام کننده محل ماموریت موضوع و شرح ماموریت تاریخ و مدت ماموریت بطور دقیق نوشته و به تائید مسئولین مربوطه برسد.
۲)ماموریت نباید کمتر از ۵۰ کیلومتر باشد .
۳)هر دو ماه یکبار ماموریتها لیست و جهت پرداخت به شرکت خدماتی ارجاع شوند.
۴)میزان هزینه ماموریت نیز نباید از سقف اعتباری تعیین شده بیشتر شود.
کلیه پرداختها به شرکتها ی خدماتی پس از صدور نامه معاونت پشتیبانی و دستور ذیحسابی دانشگاه توسط واحد امور مالی واحدها به شرکت های خدماتی طرف قرارداد صورت میگیرد

کمیته انضباطی کار ؛
کارکنان روز مزد تحت پوشش شرکت های خدماتی تابع قوانین کار و امور اجتماعی می باشند و جهت رسیدگی به تخلفات ومسائل مشکلات آنان آئین نامه انضباطی تدوین و کمیته ای تحت عنوان کمیته انضباطی کارگران در هر واحد تشکیل شده است این کمیته از ۵ نفر عضو شامل ۲ نفر نمایندگان شورای اسلامی کارگران ، دو نفر نمایندگان کارفرما و یک نفر نماینده سرپرست واحد می باشد. کمیته مسئولیت رسیدگی و صدور رای در مورد تخلفات ارجاعی کارکنان روزمزد را بعهده دارد . کمیته حداکثر مدت ۱۰ روز پس از ارجاع پرونده کارگر تشکیل جلسه داده و برابر آئین نامه اتخاذ تصمیم نموده پیشنهاد خود را به سرپرست واحد مربوطه جهت اجرا ارائه می دهد.
رؤساومسئولین واحدهابایدکمیته انضباطی کارکارگران واحدتحت سرپرستی خودراباهماهنگی نمایندگان دانشگاه وشرکت تشکیل ویک نسخه از ائین نامه انضباطی کاررادرمعرض دیدکارکنان روزمزدقراردهند .
خلاصه ای ازآئین نامه انضباطی کاربه پیوست آمده است .

خلاصه ای از آئین نامه انضباطی کار کارگران روز مزد تحت پوشش شرکتهای خدماتی طرف قرارداد دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد
ماده ۶- هر گونه کوتاهی در انجام وظایف محوله و یا هر گونه فعل و ترک فعل که موجبات نقض این آئین نامه ، بروز اختلال و بی نظمی در روند کار و کاهش کمی و کیفی تولید و خدمات ، افزایش ضایعات ، ضررو زیان غیر عمدی و نقض شئون اسلامی را فراهم نماید قصور نامیده می شود در این آئین نامه منظور از قصور و تخلف آن دسته از تخلفات است که جرایم ناشی از آن جنبه جزائی نداشته و قابل تعقیب در مراجع قضائی نباشد .
ماده ۱۷-چنانچه بر اثر اقدام کارفرما یا نمایندگان قانونی او کارگری تحویل مراجع قضائی شود و در دادگاه صالحه جرم وی ثابت نشده و تبرئه شود بر اساس ماده ۱۸ قانون کار جمهوری اسلامی ایران وی محق به بازگشت بکار سابق و دریافت حق السعی با حقوق و مزایای دوران بازگشت می باشد.
ماده ۱۸- در صورت وقوع تخلف یا انجام موارد قصور جهت تنبه فرد متخلف مراحل زیر باید رعایت شود :
الف – سرپرست یا مدیر و یا هر شخصی که سرپرستی مستقیم کارگر را بعهده دارد و یا مسئولین قسمت مربوطه و امور اداری برحسب مسئولیتهای مربوطه در صورت مشاهده تخلف موضوع را به مدیریت خدمات اداری یا نماینده مجاز از طرف وی گزارش داده تا در صورت صلاحیت جهت تصمیم گیری به کمیته ارجاع شود.
ب- کمیته پس از دریافت گزارش بلافاصله و حداکثر ظرف ۷ روز با توجه به شواهد و مدارک مستند و تحقیقات لازم موضوع را بررسی و با رعایت جداول تخلفات نظر خود را به غیر از مسئله اخراج جهت اجرا به شرکت و امور اداری اعلام و در مورد پیشنهاد اخراج نظر خود را مستقیماً به مدیریت یا نماینده قانونی ایشان اعلام می نماید
ماده ۹- تخلفات به دو گروه طبقه بندی می شوند:
الف تخلفات گروه یک شامل تخلفاتی که قصور و سهل انگاری تلقی می شود و شامل موارد زیر است :
۱ – بی حرمتی به موازین شرع مقدس اسلامی و شئونات نظام جمهوری اسلامی در محل کار .
۲- تسامح و سهل انگاری در حفظ اموال و اسناد دانشگاه
۳ – دادن گواهی یا گزارش خلاف واقع .
۴ – تمرد از اجرای دستورات مقامات مافوق در حدود وظایف سازمانی .
۵ – استعمال دخانیات در محل های ممنوع .
۶ – خوابیدن در محل کار در ساعات اداری .
۷ – زدن کارت حضور و غیاب سایر کارکنان .
۸ – سوء استفاده از اختیارات شغلی و تحمیل هر نوع کار غیر مرتبط به کارکنان .
۹ – عدم استفاده از وسایل ایمنی در محیط کارگاه به هنگام کار.
۱۰- اهمال و قصور که موجب بروز حادثه و از بین رفتن و آسیب دیدن ماشین آلات و تاسیسات شود .
۱۱- تاخیر ورود و تعجیل خروج و غیبت غیر موجه و ترک محل کار بدون اجازه سرپرست که در دو جدول جداگانه تنظیم گشته و ضمیمه آئین نامه می باشد.
۱۲- تسلیم مدارک به اشخاصی که حق دریافت آنرا ندارند و یا خوداری از تسلیم مدارک به اشخاص که حق دریافت آنرا دارند.
۱۳– عدم رعایت مفاد بخشنامه ها و مقررات و دستورالعمل های داخلی .
۱۴- عدم اطلاع بموقع خرابی وسائلی که در اختیاراوست و یا مواردی که باید به اطلاع مسئولین مربوطه رسانیده شود.
۱۵- عدم اقدام سریع و بموقع جهت رسیدگی به مسائل مربوطه که در ارتباط یا شغل کارگر می باشد.
۱۶- عدم اطلاع بموقع از بیماری در ایام استراحت پزشکی و یا عدم اطلاع جهت حضور درمحل کار بنا به موارد مندرج در ماده ۱۰ آئین نامه حداکثر ۵ روز از تاریخ شروع بیماری ( در مورد استراحت های پزشکی طولانی ) و وقت اداری همان روز در سایر موارد
الف - مجازات تخلفات گروه یک
نوبت اول: اخطار کتبی بدون درج در پرونده
نوبت دوم: اخطار کتبی یا توبیخ کتبی با درج در پرونده
نوبت سوم: توبیخ کتبی یا اخراج
نوبت چهارم: اخراج
تبصره – چنانچه کمیته انضباط کار رای به اخراج کارگر بدهد ، کارگر با توجه به مفاد ماده ۲۷ قانون کار می تواند به مرجع حل اختلاف مراجعه نماید.

ب – تخلفات گروه دو ؛
تخلفات گروه دو شامل تخلفات و جرایمی است که جنبه جزائی داشته و شامل موارد زیر می باشد :
۱– افشاء اخبار ،‌ اطلاعات و آمار محرمانه اعم از اقتصادی یا مالی به اشخاص حقیقی و یا حقوقی و یا نشر آن به هر ترتیب .
۲ – تشویق و ترغیب کارکنان به کم کاری و یا ترک کار.
۳- از کارانداختن سیستم حفاظتی و ایمنی دستگاهها .
۴ – جعل ، الحاق ، مخدوش و یا تخریب اسناد و مدارک به قصد سوء استفاده .
۵- ایراد ضرب و جرح در محل کار .
۶- رشوه دادن و رشوه گرفتن ، سرقت ، اختلاس و هر گونه سوء استفاده از اموال دانشگاه یا شرکت مربوطه .
۷- حمل و نقل ، توزیع ، خرید و فروش مواد مخدر .
۸- اعتیاد به مواد مخدر .
۹- کارشکنی ، شایعه پراکنی ، و شرکت در تحصنها و تظاهرات غیر قانونی و هر گونه اعتصاب .
۱۰- اعمال فشارهای گروهی و فردی برای تحصیل مقاصد و یا بدست آوردن امتیازات غیر قانونی .
۱۱- فحاشی و توهین و بی حرمتی به همکاران و سرپرستان و مراجعین .
۱۲- تهمت و افترابه مدیران و کارکنان .
۱۳- استفاده غیر مجار از ابزار و وسایل شرکت .
۱۴- رفتار خلاف شئون شغلی ، از قبیل شوخیهای رکیک در محل کار ، توهین به ارباب رجوع ،
۱۵- ارتکاب سایر جرایمی که طبق قوانین جرم شناخته می شوند .
تبصره : در مورد تخلفات گروه دو کارفرما میتواند موضوع را جهت رسیدگی به مراجع قضائی احاله نماید و تا هنگامی که رای مراجع ذیصلاح صادر نشده است قرار داد کارگر به حالت تعلیق در می آید و در صورت صدور رای محکومیت کارگر اخراج خواهد شد ، حکم این ماده در مواردی که کارگربدلیل ارتکاب جرم و بدون شکایت کارفرما بازداشت و محاکمه و محکوم می شود نیز می باشد در صورتیکه مراجع مذکور رای به برائت کارگر بدهند کارفرما موظف است کارگر را بکار عودت داده و علاوه بر ضرر و زیان وارده به وی مطابق با حکم دادگاه مزد ایام توقیف ایشان را نیز بپردازد ایام توقیف جزء مدت کارکرد کارگر محسوب
خواهد شد
در مواردی که در اثر اعمال کارگر ضرر و زیان متوجه کارفرما گردد جبران ضررو زیان طبق رای مراجع ذیصلاح به عهده کارگر خواهد بود.

تنبیهات تخلفات مربوط به تاخیر ورود و تعجیل خروج غیر موجه ؛
نوبت اول : عدم پرداخت مزد و مزایای جنبی قانونی به ازای مدت تاخیر و یا تعجیل بعلاوه اخطار شفاهی .
نوبت دوم : عدم پرداخت مزد و مزایای جنبی قانونی به ازای مدت تاخیر و یا تعجیل بعلاوه اخطار کتبی با درج در پرونده .
نوبت سوم : عدم پرداخت مزد و مزایای جنبی به ازای مدت تاخیر یا تعجیل بعلاوه توبیخ کتبی با درج در پرونده .
نوبت چهارم : پیشنهاد اخراج به مدیریت با توجه به ماده ۲۷ قانون کار .

تنبیهات تخلفات غیبت غیر موجه ؛
نوبت اول : عدم پرداخت مزد و مزایای جنبی مدت غیبت و تعطیلی هفتگی به نسبت روزهای غیبت بعلاوه اخطار کتبی با درج در پرونده .
نوبت دوم : عدم پرداخت مزد و مزایای جنبی مدت غیبت و تعطیلی هفتگی به نسبت روزهای غیبت بعلاوه توبیخ کتبی با درج در پرونده .
نوبت سوم : عدم پرداخت مزد و مزایای جنبی مدت غیبت و تعطیلی هفتگی به نسبت روزهای غیبت بعلاوه توبیخ کتبی با درج در پرونده کمیته تصمیمات لازم را تا حد اخراج در مورد کارگر با توجه به ماده ۲۷ قانون کار خواهد گرفت .
نوبت چهارم : پیشنهاد اخراج به مدیریت
                                        -------------------------------------------